Van 18 december 2016 tot en met 10 januari 2017 staat in de kerk St. Jans Onthoofding te Moergestel de prachtige levensgrote Kerst-icoon en zeven kleinere iconen met voorstellingen uit de Kindheidsevangeliën van Geert Hüsstege tentoongesteld. Het is de moeite waard om deze te komen bezichtigen na afloop van een van de vieringen of tijdens de openstellingstijden van de kerk.
Bijbelse uitleg van de iconografie
Christus, de geboorte van Gods Barmhartigheid op aarde
Het middelpunt van het iconen-drieluik wordt gevormd door de figuur van Jezus; Hij is geboren, in doeken gewikkeld en in een kribbe neergelegd; Hij rust aan het Hart van Maria. Zijn ene hand heft Hij in een zegengebaar naar ons toe; zijn andere hand rust in die van Maria.
De kribbe verwijst naar de sarcofaag (graftombe) vanwaar Hij zal opstaan op de derde dag na zijn lijden en sterven.
De os en de ezel staan voor heel de schepping die God erkent, volgens de tekst van de oud-testamentische profeet Jesaja, waar deze zegt: “Een os kent zijn eigenaar, een ezel de krib van zijn meester, maar Israël weet van niets, mijn volk heeft geen begrip” (Jesaja 1, 3)
De grot is donker; dat duidt op het feit dat het mysterie van Gods menswording in Jezus voor ons mensen ondoorgrondelijke is: het blijft duister voor ons denken.
Jozef kijkt vol verwondering toe; in zijn hart overweegt hij het mysterie van de menswording Gods; zijn geest probeert de woorden te doorgronden die de engel hem in een droom gesproken heeft over Maria’s kind: “Jozef, zoon van David, wees niet bevreesd Maria, uw vrouw, tot u te nemen. Het kind in haar schoot is van de heilige Geest; zij zal een zoon ter wereld brengen die gij Jezus moet noemen” (Matteüs 1. 20-21).
De kraamvrouw rechtsonder wast het kind Jezus. Dit benadrukt Jezus' menselijke natuur, dat Hij het stof en het vuil van de aarde heeft ondervonden.
Boven de geboortegrot verschijnen engelen die Christus' geboorte aankondigen. Links richt de aartsengel Michaël zich tot de herders die neerknielen bij de kribbe in Bethlehem. Hij draagt in zijn hand een medaillon dat naar de Eucharistie verwijst. Bethlehem betekent immers "huis van brood" en Christus noemt Zichzelf het ‘levende Brood dat uit de hemel is neergedaald’ (Johannes 6, 41).
Rechts richt de aartsengel Gabriël zich tot de wijzen uit het Oosten (de Driekoningen) en omvat hij de ster die hen voorgaat om de plaats aan te wijzen waar de Messias (Christus) Christus geboren is. “Op hun knieën vallend betuigden zij het Kind en zijn moeder Maria hun hulde. Zij haalden hun schatten tevoorschijn en boden het geschenken aan: goud, wierook en mirre aan” (Matteüs 2, 11). Dat verwijst naar een andere profetie van Jesaja: “Koningen zullen uw opvoeders zijn en hun vorstinnen uw verzorgsters. Zij zullen voor u op hun gezicht vallen en het stof van hun voeten likken. Dan zult gij erkennen dat Ik de Heer ben” (Jesaja 49, 23).
Rechts bovenin in icoon zien we hoe drie lichtstralen uit de geopende hemel naar beneden schieten en neerkomen op naar Maria. Dat is het symbool van dat Maria door de kracht van God werd overschaduwd, volgens de woorden: “De heilige Geest zal over u komen en de kracht van de Allerhoogste zal u overschaduwen; daarom ook zal wat er wereld wordt gebracht heilig worden genoemd, Zoon van God” (Lucas 1, 35).
De drie sterren op het kleed van Maria betekenen haar wonderbaarlijke maagdelijkheid vóór, na en tijdens de geboorte van Jezus. Maria rust op een rood kussen, zoals een byzantijnse keizerin. Ze draagt een blauw onderkleed, wat verwijst naar haar menselijkheid. Het rode bovenkleed heeft de kleur van het Goddelijke wat weer verwijst naar haar goddelijk Moederschap (d.w.z. Maria is de “moeder van onze Heer en God Jezus Christus”)
De rotsen vormen plechtige treden, voetstappen naar boven, naar de top van de berg. Het is op de top van de berg dat God en mens elkaar ontmoeten (zoals Mozes op de berg Sinaï) en in Christus met elkaar verenigd worden in zijn menselijke èn goddelijke natuur). In zijn Zoon Jezus Messias openbaart God zich als de Zichzelf wegschenkende volmaakte Liefde. "Wie Mij ziet, ziet de Vader". Het eeuwenoude verlangen van Gods volk om God te mogen zien ‘van aangezicht tot aangezicht’ is vervuld. God toont ons Zijn oneindige barmhartigheid...
De kerst-icoon is een artistieke catechese (geloofsuitleg) van wat Kerstmis betekent volgens de bijbel. De icoon wil ons oproepen om God ook in ons eigen hart geboren te laten worden en ons te laten delen in Zijn barmhartige Liefde. Zoals Maria mogen wij Jezus en onze naasten aan ons hart laten rusten, elkaar liefhebben zoals Jezus ons heeft voorgedaan. Zo vormen wij één familie in het geloof en door daden van liefde.
“Het Woord is vlees geworden en het heeft onder ons gewoond. We hebben zijn heerlijkheid aanschouwd, zulk een heerlijkheid als de Eniggeborene van de Vader ontvangt” (Johannes 1, 14).
