Sint Jozef Parochie

Kerkelijk afscheid in onze tijd

Kerkelijk afscheid in onze tijd

Tot voor enkele jaren stond het kerkelijk afscheid van een overledene gelijk aan een uitgebreide viering in de kerk met aansluitend het begraven van de overledene op het kerkhof. Alles op één locatie en op dezelfde dag.

Aan die vanzelfsprekende koppeling van uitvaartdienst in de kerk en de ter aarde bestelling op het kerkhof is in de praktijk van de laatste jaren op uitgebreide schaal een alternatief toegevoegd: een uitvaart in de kerk met aansluitend de crematie in het crematorium. Op twee locaties dus, maar nog steeds op dezelfde dag.

Vele jaren lang heeft er nog een andere koppeling bestaan: die van een uitvaart in de kerk met daags vooraf een avondwake. Dus één locatie, maar met twee vieringen op twee opeenvolgende dagen. Deze koppeling is echter in de praktijk volledig uit beeld verdwenen.

Heden ten dagen kiezen nabestaanden er bijna altijd voor een afscheid te laten plaats vinden op één en dezelfde dag en zo mogelijk op één en dezelfde locatie. Dat betekent dat men veelal een keuze maakt tussen ofwel in een kerk samen te komen met daarna een begrafenis of crematie, ofwel direct naar het crematorium te gaan en daar het afscheid te houden. Ook weer één locatie op één en dezelfde dag.

Bij al deze ontwikkelingen was de veronderstelling dat het kerkelijk afscheid vroeg om een uitgebreide viering in de kerk. Dat ligt echter meer genuanceerd. Want de kern van het kerkelijk afscheid is de zogeheten ‘absoute’: het gebed van een kerkelijk bedienaar (priester of diaken) rond de overledene, met de gebruikelijke zegening van de overledene met wijwater en eventueel met wierook.  Wat een afscheid dus in strikte zin kerkelijk maakt, is de ‘absoute’ door een ambtsdrager van de kerk en niet zozeer de eucharistie of de gebedsviering in de kerk.

Het vieren van de eucharistie of een gebedsdienst rond de overledene, uitlopende op een absoute, blijft wel de complete vorm van afscheid. De ‘Mis voor de overledene’ (‘Requiemmis’) blijft daarmee de meest aanbevolen vorm. Maar op zich gesproken is de officiële absoute voldoende om een afscheid kerkelijk te maken. 

Dat alles houdt een verrassend perspectief in: waar je ook een absoute met een kerkelijk bedienaar wilt houden - op het kerkhof, in het crematorium of op een andere plek - , het afscheid wordt daarmee officieel kerkelijk. Dat geldt ook voor wanneer je zes weken na de crematie een urn op een kerkhof wilt bijzetten in een bestaand graf of in een nieuw urnengraf of urnenmuur (columbarium).

Bijkomend voordeel is dat met de focus op een officiële absoute er ook nog een andere vorm van kerkelijke afscheid mogelijk wordt: die van een avondwake in een kerk of op een andere locatie met daags daarop een kerkelijke absoute op het kerkhof of in het crematorium. Tenslotte zou je aan nog een andere vorm kunnen denken: een avondwake met de overledene aanwezig, eindigend met een kerkelijke absoute met daags daarop de ter aarde bestelling op het kerkhof of de gang naar het crematorium. In overleg met de pastores is er dus heel veel mogelijk, ook in onze tijd.

Pastoraal team van de Jozefparochie

Sint Jozef Parochie